Οι ανισότητες κάνουν κακό στην υγεία

Ότι οι ανισότητες είναι ηθικά απαράδεκτες, το γνωρίζαμε. Ότι προκαλούν φθόνο και κυνισμό, επίσης. Τώρα μαθαίνουμε ότι είναι και θανατηφόρες.

Η έρευνα δημοσιεύτηκε τον περασμένο Νοέμβριο στη «Βρετανική Ιατρική Επιθεώρηση», αλλά για προφανείς λόγους αποκτά τώρα μια τραγική επικαιρότητα. Επιστήμονες του Χάρβαρντ και του ιαπωνικού Πανεπιστημίου Γιαμανάσι συνδύασαν 28 προηγούμενες έρευνες που στηρίχθηκαν σε 60 εκατομμύρια ανθρώπους και διαπίστωσαν ότι οι ανισότητες σε μια κοινωνία αρχίζουν και αφαιρούν ζωές όταν ένας συγκεκριμένος δείκτης που μετρά το επίπεδό τους, και λέγεται δείκτης Gini, ξεπερνά τις 0,3 μονάδες. Αυτό σημαίνει ότι σε 30 μεγάλες βιομηχανικές χώρες (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) κάπου 1,4 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν πρόωρα κάθε χρόνο εξαιτίας ανισοτήτων στα εισοδήματα.

Με σημείο αναφοράς τις χώρες όπου ο δείκτης Gini είναι κάτω των 0,3 μονάδων (στις οποίες περιλαμβάνονται η Γερμανία, η Γαλλία, η Σουηδία και η Ολλανδία), στην καλύτερη θέση βρίσκεται ο Καναδάς. Ο δείκτης εδώ ισούται με 0,301 και οι πρόωροι θάνατοι που αντιστοιχούν σε ανισότητες είναι 103. Ο αντίστοιχος δείκτης για την Ελλάδα είναι 0,345, γεγονός που σημαίνει ότι 674 συμπατριώτες μας πεθαίνουν πρόωρα κάθε χρόνο εξαιτίας των ανισοτήτων. Το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων επί του συνόλου ανήκει στις Ηνωμένες Πολιτείες: με δείκτη Gini 0,357, οι πρόωροι θάνατοι φτάνουν τους 883.914 τον χρόνο.

Όπως εξηγεί ο Ζαν-Φρανσουά Λιζέ στον ιστότοπο Rue89, υπάρχουν δύο τρόποι να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις των ανισοτήτων στη δημόσια υγεία. Σύμφωνα με τον πρώτο, αυτό που έχει σημασία είναι να υπάρχει ένα σύστημα που εξασφαλίζει την αύξηση των εισοδημάτων όλων των κοινωνικών στρωμάτων. Σημασία έχει να μειώνεται η φτώχεια, κι ας αυξάνονται οι ανισότητες: αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα στην Κίνα. Η δεύτερη προσέγγιση, που επιβεβαιώνεται από τη συγκεκριμένη έρευνα, λέει πως όσος κι αν είναι ο πλούτος που κατανέμεται, οι υπερβολικά μεγάλες ανισότητες υπονομεύουν την υγεία όλων των κοινωνικών στρωμάτων. Κι αυτό, επειδή αποτελούν παράγοντα διαίρεσης και κοινωνικής διάβρωσης.

Είναι πλέον σαφές ότι οι άνισες κοινωνίες υποφέρουν από μεγάλο αριθμό κοινωνικών προβλημάτων, τονίζουν οι συντάκτες της έκθεσης. Στα προβλήματα αυτά περιλαμβάνονται τα αυξημένα κρούσματα βίας, οι εκβιασμοί, η εγκυμοσύνη σε νεαρή ηλικία, το χαμηλό επίπεδο αλληλεγγύης και η μικρή κοινωνική κινητικότητα. Τα ψυχοκοινωνικά φαινόμενα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ανισότητα. Και τα πλεονεκτήματα μιας μεγαλύτερης ισότητας μπορεί να αφορούν κυρίως τους φτωχούς, αλλά εκτείνονται σε όλα τα μέλη της κοινωνίας.

Ποιο είναι το δίδαγμα για τη χώρα μας; Ότι ο μακροπρόθεσμος στόχος των όποιων μέτρων λαμβάνονται πρέπει να είναι η μείωση των ανισοτήτων. Διότι αν φτωχύνει το μεγάλο μέρος του πληθυσμού και οι πλούσιοι εξακολουθούν να είναι το ίδιο (ή περισσότερο) πλούσιοι, ο δείκτης Gini θα εκτοξευτεί στα ύψη. Και θα μετράμε τα κορμιά στους δρόμους.

Διαστάσεις