Σκηνική
καντάτα του γερμανού συνθέτη και μουσικοπαιδαγωγού Καρλ Ορφ (1895-1982).
Γράφτηκε
το 1935 για μεγάλη ορχήστρα, χορωδία και σολίστ. Είναι βασισμένη σε μεσαιωνικά
ποιήματα του 12ου και 13ου αιώνα, που γράφτηκαν από μοναχούς και ανακαλύφθηκαν
σε πάπυρο το 1803 στο μοναστήρι των Βενεδικτίνων στο Μπόιερν της Βαυαρίας, εξ
ου και η ονομασία τους Carmina Burana (Κάρμινα Μπουράνα),
στα λατινικά Τα τραγούδια του Μπόιερν.
Το
χειρόγραφο που βρέθηκε περιλαμβάνει 228 ποιήματα, θρησκευτικού και κοσμικού
περιεχομένου, πολλά από τα οποία είναι γραμμένα σε διάφορες γλώσσες ή
χρησιμοποιούν λέξεις από διαφορετικές γλώσσες μέσα στο ίδιο ποίημα (Μακαρονισμός). Ο Ορφ μελοποίησε 24 κοσμικά
ποιήματα για την τύχη, τον έρωτα και το κρασί.
H
πρεμιέρα του έργου δόθηκε στις 8 Ιουνίου 1937 στη Φρανκφούρτη. Η μεγάλη
επιτυχία των Carmina Burana αιφνιδίασε τον Ορφ,
που έγραψε έμπλεος χαράς στον εκδότη του: «Ό,τι συνέθεσα μέχρι τώρα και το
έχεις στην κατοχή σου πρέπει να καταστραφεί. Το έργο μου αρχίζει με το Carmina
Burana».
To
Ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας θορυβήθηκε με το περιεχόμενο κάποιων ποιημάτων.
Παρόλα αυτά, έγινε το πιο δημοφιλές για το κοινό μουσικό κομμάτι που γράφτηκε
στη δεκαετία του '30. Η δημοτικότητά του διαρκώς αυξανόταν μετά τον πόλεμο και
τη δεκαετία του '60 έγινε τμήμα του διεθνούς κλασικού ρεπερτορίου.
Στη
χώρα μας, το Carmina Burana έγινε γνωστό στα μέσα
της δεκαετίας του '80, κυρίως από την πομπώδη εισαγωγή του Ο
Fortuna, που «άνοιγε» τις συγκεντρώσεις του «Ανδρεϊκού» ΠΑΣΟΚ.
Το
έργο χωρίζεται σε πέντε βασικά τμήματα και 25 συνολικά μέρη, με το πρώτο να
επαναλαμβάνεται κατά το ήμισυ στο τέλος:
Fortuna Imperatrix Mundi (Τύχη αυτοκράτειρα του κόσμου)
1.
O Fortuna (Ω, Τύχη)
2. Fortune plango vulnera (Θρηνώ της τύχης τα χτυπήματα)
Ι. Primo vere (Άνοιξη)
3.
Veris leta facies (Το χαρούμενο πρόσωπο της Άνοιξης)
4. Omnia sol temperat (O ήλιος κυβερνά τα πάντα)
5. Ecce gratum [Ιδού η χαρούμενη (άνοιξη)]
Uf dem Anger (Στο Λιβάδι)
6.
Tanz (Χορός)
7. Floret silva nobilis (Το ευγενικό δάσος με τα άνθη)
8. Chramer, gip die varwe mir (Γυρολόγε, δώσ' μου χρώμα)
9. Reie (Είδος κυκλικού χορού)
10. Were diu werlt alle min (Όλος ο κόσμος δικός μου) «...Θα χάριζα όλο τον κόσμο για να κράταγα
στην αγκαλιά του τη βασίλισσα της Αγγλίας» λέει ένα στιχάκι.
ΙΙ. In Taberna (Στην Ταβέρνα)
11.
Estuans interius (Φλέγομαι μέσα μου)
12. Olim lacus colueram (Κάποτε ζούσα στις λίμνες)
13. Ego sum abbas (Εγώ είμαι ο ηγούμενος) …«και
μοναχοί μου οι πότες», συνεχίζει το ποίημα.
14. In taberna quando sumus (Όταν είμαστε στην ταβέρνα)
ΙΙΙ. Cour d'amours (Η Αυλή της Αγάπης)
15.
Amor volat undique (Η Αγάπη πετάει παντού)
16. Dies, nox et omnia (Μέρα, νύχτα και κάθε τι)
17. Stetit puella (Ένα κορίτσι στέκεται)
18. Circa mea pectora (Στο στήθος μου)
19. Si puer cum puellula (Εάν ένα αγόρι με ένα κορίτσι) ...«μείνουν
σε ένα μικρό δωμάτιο, τι ευτυχία», συνεχίζει το ποίημα.
20. Veni, veni, venias (Έλα, Έλα, Ω, Έλα)
21. In truitina (Στην ισορροπία)
22. Tempus est iocundum (Χαρούμενος είναι ο χρόνος)
23. Dulcissime (Γλυκυτάτη)
Blanziflor et Helena (Μπλαζινφλόρ και Ελένη)
24.
Ave formosissima (Σε χαιρετώ ομορφοτάτη)
Fortuna Imperatrix Mundi (Τύχη, αυτοκράτειρα του κόσμου)
25.
O Fortuna (Ω, Τύχη)
